The old city Yanqing Khanh Hoa

Ancient appearance Dien Khanh Ancient Citadel Dien Khanh Ancient Citadel is located far from Ho Chi Minh City. Nha Trang is about 10km, belongs to Dong Mon cluster, Dien Khanh town. This land of immense fruit trees has witnessed many historical events and left many indelible memories in the minds of the people. The most prominent is Dien Khanh Ancient Citadel.

Thành Cổ Diên Khánh Khánh Hoà (Ảnh internet)
Dáng xưa Thành cổ Diên Khánh Thành cổ Diên Khánh toạ lạc cách TP. Nha Trang chừng 10km, thuộc khóm Đông Môn, thị trấn Diên Khánh. Vùng đất bạt ngàn cây trái này đã chứng kiến biết bao nhiêu biến cố lịch sử và để lại trong lòng người dân biết bao ký ức không thể phai mờ. Nổi bật nhất là Thành cổ Diên Khánh.
Thành cổ Diên Khánh toạ lạc cách TP. Nha Trang chừng 10km về phía Nam thuộc địa bàn khóm Đông Môn, thị trấn Diên Khánh. Vùng đất bạt ngàn cây trái này đã chứng kiến biết bao nhiêu biến cố lịch sử và để lại trong lòng người dân biết bao ký ức không thể phai mờ. Nổi bật nhất là Thành cổ Diên Khánh. ..
Thành Diên Khánh là một công trình thành phòng thủ theo phong cách Vauban – một kiến trúc thành luỹ quân sự thịnh hành vào thế kỉ XVII – XVIII tại Tây Âu và là thành luỹ thứ hai được du nhập tại Việt Nam (tiếp theo thành Gia Định tại Nam Kỳ). thành cổ Diên Khánh Khánh HoàThành có diện tích vào khoảng 36.000 m2. Tường hình lục giác cao 2.693 m có 6 góc không đồng đều nhau. Trên các góc của tường thành được cắt làm từng khúc ngắn và uốn để mỗi góc thành không lồi hẳn ra mà vẫn đảm bảo nhìn được hai bên. Tường thành đắp đất cao chừng 3m50 nên mặt ngoài tường thành khá dựng đứng. Mặt trong có chiều thoải và được đắp làm hai bậc để có một đường di chuyển thuận tiện trong thành.
Tại các góc:
- Về phía trong là một khu đất tương đối bằng phẳng để lấy làm chỗ trú quân.
- Trên mặt luỹ là công sự góc được đắp bởi đất nện cao chừng 2m (nơi bắn pháo).
- Bên ngoài góc được đắp khá lồi để có thể nhìn thấy hai bên.
Trên tường thành được dùng cây gai ken dày cùng những giống cây có gai nhọn để tăng độ vững chắc lên tường luỹ và gây sát thương lên đối thủ bằng một vành đai phòng vệ. Bên ngoài luỹ là hào nước rộng từ 3 - 4m và có chỗ rộng tới 5m. Bề rộng mặt hào cũng không giống lắm, ở những góc hào hay rất rộng (chừng 15 m) và rộng nhất tại những cổng thành khoảng chừng 40m, lòng hào thường có nước ở sông chảy vào. Bên ngoài hào nước đắp một đường đi lại - call là đường ngoài hào nhằm tuần tiễu và đi lại nên dân gian call là đường quan lộ.

(Ảnh internet)

Đặc biệt, phía Bắc thành tiếp giáp sông Cái thường xuyên bị xói lở mỗi khi mưa bão lũ lụt vì nước thượng nguồn đổ xuống và dâng cao nước chảy siết vì vậy mà khi xây thành luỹ đã dùng nhiều cây sao - một thứ cây gỗ có tác dụng bảo vệ đất đai khỏi xói mòn và sạt lở. Sao mọc thành bãi dày đặc khắp nơi vì vậy người dân quen gọi là Hàng Sao. Sau đó rừng sao mọc thành đám dày đặc và tới ngày nay bị tàn phá hết không còn gì tuy nhiên cây Hàng Sao được bảo tồn nguyên vẹn.

Tên Hàng Sao không phai nhạt trong lòng người dân mà còn in sâu vào trái tim của từng người dân và lan truyền qua nhiều thời đại bởi ở đây tên quan quân xâm lược cùng lũ tay sai kẻ cướp nước đã sát hại biết bao đồng bào yêu nước và các chiến sỹ tham gia cao trào Khởi nghĩa cùng cán bộ, chiến sĩ đấu tranh cách mạng từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập đến khi chiến thắng 1975.
Khi xây dựng xong (1793) thành Diên Khánh có 6 cửa (hào) và 6 bức tường thành. Hiện nay vẫn còn nguyên 4 cửa: Đông và Tây, Tiền (Nam) và Hậu (Bắc). Năm 1823, cửa Tả cùng cửa Tây đã bị bít và tới ngày nay không còn dấu tích nữa, tuy nhiên vẫn có thể đoán định hai cửa cũng toạ lạc trên hai bờ tường thành Tây Nam và Đông Nam.
Theo các tài liệu cũ thì bên trong cổng thành có nhiều công trình kiến trúc đặc sắc: Ra ngoài cửa Tiền (cửa lớn nằm hướng Nam) để dành riêng biệt đón tiếp vua, hoàng hậu cùng quan văn võ là một cột cờ lớn. Sau cột cờ là hoàng cung - công trình có qui mô lớn nhất so với những công trình khác.
Hoàng cung xây theo phong cách Điện Thái Hoà tại Huế, với ba gian cao khoảng 40m, chung quanh có khuôn viên rộng và xanh mát. Cột kèo được chạm khắc tinh xảo và trang hoàng rực rỡ. Phần trên có nóc đài, các mái có hình mái lượn cong thanh thoát. Trên mái có hai con long chầu một trái bóng lớn.
Trước hoàng cung là một nền gạch lớn - gọi là đài chầu - để các quan lớn nhỏ trong ngoài thức giấc đến chầu khi có đại lễ lớn. Vị trí đứng cũng viết trên tấm bảng đá lớn đặt làm hai tầng hai bên nhau theo trình tự từ sơ cấp đến nhất phẩm. Giữa hoàng cung đặt một bục đá lớn 3 cấp, mỗi một bậc cao khoảng 0,20 m. Trên đỉnh đặt một ngai.
Bên ngoài hoàng cung là dinh Tổng đốc và sau nữa là dinh Thượng thư, phía sau lưng là dinh Thượng thư và phía dưới là dinh quan Tham tri.
Ngoài khu dinh thự của các quan văn võ thì trong hoàng cung còn có một khu kho khổng lồ rộng cả ngàn mét vuông cùng một nhà giam xây tường gạch cao kiên cố. Tất cả những mái lợp điều bằng ngói.

Sơ đồ thành cổ Diên Khánh Khánh Hòa

(Ảnh internet)
Trải biết bao thăng trầm lịch sử và chịu nhiều biến động tự nhiên khiến đất Diên Khánh và thành Diên Khánh không được toàn vẹn như xưa, tuy nhiên những điều mà thành Diên Khánh vẫn lưu giữ được cho ngày bây giờ đã làm tôi mường tượng được vẻ hoang sơ về cổng thành khép kín với hào nước lớn vây quanh.
Đặc biệt là cửa thành dường như vẫn vẹn nguyên. So với các công trình xây dựng cùng thời kỳ, ngoại trừ thành Huế thì thành Diên Khánh còn duy trì nguyên vẹn dáng vẻ như gần 200 năm nay.
Cổng ng thành là một di tích kiến trúc hình khối vuông vững chắc được xây bởi gạch đất nung kích cỡ 4,5 cm × 1,38 cm có 2 tầng: mặt dưới dính liền với vách tường, mặt trên ngang 16,8 m và cao 4,5 m được xây thẳng và mặt trong xây bằng đá ong cao chừng 2m, cách mặt trước 2,5 m rồi lèn đất sét bên trong.

(Ảnh internet)
Cổng chính ngoài cao 3,2 m, xây theo dạng vòm cuốn thành hình trái chuông, điểm cao nhất là 3,5 m, cửa cổng dùng cây gỗ lim dày. Mặt tường bao trong xây kiên cố bằng gạch đỏ cao khoảng 2m tạo đường thông lên lầu trên. Tầng trên cao ngang bằng mái ng thành có hình dạng bán nguyệt mỗi bề 1,5 m và cao gần 2m, xây cao lầu ngói lượn sóng, mái ngói.
Hai bên xây lan can cao gần 1m. Đây có thể là chỗ canh phòng để nhìn trong và xung quanh kinh thành. Toàn bộ cổng đều không trang hoàng và trên cổng viết toàn tiếng Hán. Nhìn tổng quan thì cổng thành có nét đẹp phong cách Á Đông lúc bấy giờ. Hiện nay, có hai cổng Đông – Tây là hoàn chỉnh.
Thành Cổ Diên Khánh ngày Cũ:
Lê Văn Hải ST - BKH